Frans van Eekelen schreef boek over verzet in Steenbergen: Vergeten verzet komt tot leven
STEENBERGEN – Aanstaande woensdag 30 oktober wordt in het gemeentehuis van Steenbergen een belangrijk boek gepresenteerd. Geschreven door oud-Steenbergenaar drs. Frans van Eekelen en getiteld ‘Een verdeelde stad. Verzet in Steenbergen 1940-1945’. Tussen de beide kaften komt de vergeten geschiedenis van het Steenbergse verzet en de mannen die het streden tot leven. Voor onderzoeker, auteur, maar bovenal verhalenverteller Van Eekelen is het daar de hoogste tijd voor.
Frans van Eekelen werd 71 jaar geleden geboren in Steenbergen. Hij groeide erop als jongste telg met drie broers en twee zussen boven hem. Op zijn twintigste viel hij als een blok voor een Rotterdame schone die net zoveel van haar geboortestad als van Frans hield. Zodoende werd de plattelandsjongen een stadse knaap. Hij werkte ruim dertig jaar voor de drinkwatermaatschappij van Rotterdam maar kon dankzij een fusie vervroegd uittreden. In plaats van te gaan tuinieren of puzzelen, besloot Van Eekelen het studeren op te pakken. Hij meldde zich bij de Universiteit van Leiden voor de studie Vaderlandse Geschiedenis. Na het behalen van zijn propedeuse volgden zijn bachelor en master.
Verbluft
Na het afronden van de studie besloot Van Eekelen zich te specialiseren in het geven van lezingen en het schrijven van diverse publicaties. Zoals het boek ‘De Vloek van de Zeemeerminnen. Steenbergen, een stad met geschiedenis.’
Een van de hoofdstukken in dit boek behandelt de Tweede Wereldoorlog. “Ik had veel te veel materiaal om in één hoofdstuk te verwerken,” vertelt Van Eekelen. “Onder meer omdat ik het voorrecht had om in het Centraal Archief van Den Haag te mogen speuren. Daarin bevindt zich de sectie Bijzondere Rechtspleging over de gerechtelijke onderzoeken naar NSB-ers. Daar stuitte ik op veel verslagen van de verzetsmensen die in Steenbergen actief waren geweest. Ik was echt verbluft, want tot die tijd wist ik helemaal niets van de verzetsgeschiedenis van Steenbergen.”
Beschuldigende vinger
Dat had mede te maken met het zwijgen van de generatie die de oorlog mee had gemaakt. “De herinnering werd weggedrukt,” aldus Van Eekelen. “Na de oorlog was er geen tijd voor. Het land moest wederopgebouwd worden en we moesten verder. Misschien nog wel belangrijker: we moesten verder met elkaar. Er was geen ruimte om beschuldigende vingers te wijzen naar NSB-ers of collaborateurs. Bij mij in de straat woonden de ‘foute burgemeester’ Van der Graaff, een verzetsstrijder en iemand die heulde met de NSB. Hoe ga je daarmee om na de oorlog? Ik weet het niet. Mede daarom heb ik mijn boek ‘Verdeelde Stad – Verzet in Steenbergen 1940-1945’ genoemd.”
Geslagen
Die interesse werd versterkt door een gebeurtenis uit Frans’ jeugd: “Er zat een jongen bij mij in de klas die overmatig vaak geslagen werd door de hoofdonderwijzer. Ik begreep niet waarom. Pas veel later hoorde ik dat deze onderwijzer in het verzet had gezeten en de vader van de jongen een collaborateur was. De onderwijzer had in de oorlog vrienden verloren en de jongen moest het daarom ontgelden. Het is natuurlijk niet terecht, maar ik begreep het wel beter toen ik dat eenmaal wist.”
Grijs gebied
Van Eekelen vervolgt: “Ik heb veel geleerd tijdens het schrijven van het boek. Bijvoorbeeld dat het allemaal niet zo duidelijk was in die tijd. Tussen fanatiek verzet en extreem NSB zit een heel groot grijs gebied. Er zullen verzetsdaden vergeten zijn en er zullen mensen als helden genoemd worden die het niet waren. Wat er in die periode precies is gebeurd, komen we nooit meer te weten. De waarheid is sowieso het eerste dat er aan gaat in een oorlog.”
“Ik heb ook geleerd dat er verzetshelden in allerlei vormen en maten zijn. En dat verzetsstrijders wel eens domme dingen hebben gedaan waarmee zij veel mensen in gevaar hebben gebracht. Met name aan het einde van de oorlog toen iedere verzetsdaad door de Duitsers werd bestraft met een daad van vergelding. Dat heeft veel slachtoffers gekost.”
Piet Stoffelen
Als persoonlijke motivering voor het schrijven van het boek noemt Van Eekelen het gebrek aan aandacht dat de verzetsstrijders kregen. “Niemand kent ze. Ik gaf vorig jaar een presentatie over dit onderwerp in groep 7/8 van de Maria Regina. Na afloop zei een jongen tegen mij “Ik woon al mijn hele leven in de Piet Stoffelenstraat, maar ik weet nu pas wie het is”.”
“Misschien ben ik het onderzoek ook wel gaan doen omdat ik zelf wil weten of ik ook een verzetsman geweest zou zijn,” vervolgt de auteur. “Ik ben daarom vooral op zoek gegaan naar de motivaties van de jongens.” Een onderzoekslijn die hem niet veel duidelijkheid bracht. “Er waren ideologen bij en mannen die het vanuit principe deden. Er waren er ook bij die het voor het avontuur deden.”
Het voornaamste doel van het boek was recht te doen aan de mensen in het verzet. “Dat hun verhalen verteld blijven. Al is het maar door één jongetje die nu weet wie Piet Stoffelen is.”
Aanstaande woensdag 30 oktober om 16.00 uur presenteert Van Eekelen zijn boek in het gemeentehuis van Steenbergen. Daarna is het onder meer verkrijgbaar bij boekhandel Vermeulen in Steenbergen
Foto: Een van de verzetsstrijders wiens daden die in het boek van Frans van Eekelen beschreven worden, is Piet Stoffelen. Zijn oorlogsgraf ligt op de katholieke begraafplaats aan de Nassaulaan in Steenbergen, vlakbij de graven van Guy Gibson en Jim Warwick.
Foto: Dasja Abresch © Steenbergse Courant
Door: Dasja Abresch
